Wat is het ideale parcours?
Iedereen weet uit ervaring dat je de snelste tijden loopt op lange rechte asfaltwegen. Ook op een atletiekbaan van kunststof is het oppervlak hard en vlak. Dit loopt lekker. De wegweerstand is dan minimaal en het specifieke energieverbruik bedraagt dan de standaardwaarde van 1 kcal/kg/km. Ervaren lopers weten dat het al verschil kan maken als er ongelijke stukken met stenen of keien in het parcours zijn opgenomen. Dit geldt helemaal als er veel bochten in het parcours zijn of als je over stukken bosgrond of zelfs door het duinzand moet ploegen.
Extra weerstand van zand, gras en bosgrond
In de literatuur zijn diverse publicaties verschenen over het specifieke energieverbruik bij verschillende ondergronden. Dit is samengevat in de tabel:
Deze waarden sluiten goed aan bij onze ervaringen. Vooral het lopen in zand vergt veel extra energie en leidt tot relatief veel tijdverlies.
Extra energieverbruik voor een bochtig parcours
Hierover is in de literatuur weinig geschreven. Toch kan er wel een inschatting gemaakt worden van het extra energieverbruik en tijdverlies door bochten. We schatten in dat we zowel voor als na een bocht gedurende circa 10 meter tijd verliezen vanwege het afremmen en weer versnellen. Als we stellen dat onze snelheid met 10% vermindert tijdens de bocht, dan is het tijdverlies dus 10% gedurende 20 meter. Als we in een bochtig parcours één bocht hebben per 200 meter, is het gemiddelde tijdverlies dus 1%. Dit komt overeen met een verhoging van het specifieke energieverbruik van eveneens 1%.
Tijdverlies bij een niet-ideaal parcours
In de onderstaande figuren laten we de resultaten zien van berekeningen aan de volgende typen parcours:
1. Ideaal parcours (rechte asfaltweg, c = 1 kcal/kg/km)
2. Bochtig parcours of klinkers (c = 1,01 kcal/kg/km)
3. Bosparcours (mix van fietspaden en gras, c = 1,03 kcal/kg/km)
4. Cross (mix van gras en zand, c = 1,06 kcal/kg/km)
Uiteraard zijn dit geschematiseerde situaties en zal het parcours in de praktijk wat afwijken van deze aannames, maar het geeft wel een goede indruk van de effecten. In de figuur is het effect van het parcours op de km-tijden voor onze Marathon Man, de fictieve persoon die in Het Geheim van Hardlopen steeds dient als voorbeeld, uitgerekend.
We zien dat het effect van het parcours voor onze Marathon Man ongeveer 1 tot 3 minuten kan zijn op de 10 km en 2 tot 12 minuten bij de marathon. Een marathon wordt niet vaak op een cross-parcours gelopen, zodat de verschillen in de praktijk minder groot zullen zijn.
In de volgende figuur is tenslotte het netto tijdverlies van onze Marathon Man weergegeven ten opzichte van een ideaal parcours.
Samenvattend kunnen we het volgende concluderen:
1. Op de marathon kan het effect van een niet-ideaal parcours (veel bochten of klinkers) oplopen tot wel 1,5 minuut. In werkelijkheid zal dit minder zijn omdat er in alle marathons wel wat bochten en stukken met klinkers zijn.
2. Bij crossen of boswedstrijden van 10 km bedraagt het tijdverlies in vergelijking tot een ideaal wegparcours 1,5 tot 3 minuten.
Invloed van heuvels en de weersomstandigheden
Het bovenstaande geldt alleen bij een vlak parcours en ideaal weer. De invloed van heuvels en niet ideaal weer (harde wind, regen, kou of hitte) komt in een latere column aan bod en is natuurlijk ook te vinden in Het Geheim van Hardlopen.
Je kunt het effect van het parcours op je eigen tijden berekenen met onze calculator op de website www.hetGeheimvanHardlopen.be. Het boek is nu ook verkrijgbaar als e-book.
Dit artikel werd mogelijk gemaakt door Hans van Dijk en Ron van Megen.
