Wat is fasciitis plantaris?
Onder de voet loopt een dik en stevig peesblad, de fascia plantaris. Die begint aan het hielbeen en loopt tot aan de basis van de tenen. Dit peesblad is niet erg elastisch en dient voornamelijk ter ondersteuning van de voetboog bij het rechtstaan, wandelen en lopen.
De diagnose fasciitis plantaris betekent dat je een ontsteking hebt aan dit peesblad, meestal ter hoogte van de aanhechting aan het hielbeen. Een heleboel mensen – zeker niet alleen lopers – krijgen in hun leven te maken met deze blessure. In de volksmond wordt deze hevige, aanhoudende pijn aan de hiel ook wel eens ‘hielspoor’ genoemd, maar dat is niet correct. Hielspoor verwijst naar een beenderig aangroeisel dat vaak voorkomt zonder dat je pijn ervaart.
Wat zijn de symptomen?
De voornaamste klacht bij fasciitis plantaris is pijn aan de binnen- of onderzijde van de hiel bij de eerste stappen in de ochtend of na lang zitten. Die pijn kan na enkele minuten al verminderen of verdwijnen. Symptomen zijn niet altijd even sterk aanwezig en kunnen zowel af- als toenemen in de loop van de dag. Bij belastende activiteiten (zoals lopen) nemen de klachten zo goed als altijd toe.
Wat zijn de oorzaken?
Een ontstoken fascia plantaris is een typisch overbelastingsletsel. Het komt voor in elke leeftijdscategorie, niet alleen bij sporters. Vaak is het een combinatie van factoren, waaronder:
- Overbelasting van de hiel
- Te korte kuitspieren
- Overpronatie (het naar binnen kantelen van de enkel)
- Holvoeten
- Een staand beroep
- Overgewicht
- Trauma aan de voet
Bij lopers kan de blessure ook ontstaan door versleten of minder geschikte schoenen te dragen, altijd op harde ondergrond te lopen en/of na een te snelle opbouw van de trainingsomvang.
Hoe behandel je fasciitis plantaris?
Bij zeer milde of recente klachten kan je je trainingsvolume terugschroeven of vaker op een zachte ondergrond gaan lopen. Enkele dagen ontstekingsremmers nemen, kan de pijn in de acute fase verzachten. Verder is het belangrijk om zowel de kuitspieren als de plantaire fascia vaak te stretchen. Dat kan je bijvoorbeeld doen door halverwege met de voeten op een traptrede te gaan staan en de hielen te laten zakken. Een andere truc is om met je voet over een tennisbal of een flesje water te rollen.
Blijf je ondanks deze hulpmiddelen last ondervinden? Overleg dan met je huisarts of specialist wat je het best doet. Een echo is zinvol om de staat van het peesblad na te gaan, een radiografie is soms nodig om andere oorzaken uit te sluiten. De arts zal, afhankelijk van de last die je ondervindt, verdere therapie voorstellen. Volgende oplossingen/hulpmiddelen worden dan vaak naar voren geschoven:
- Steunzolen
Op maat gemaakte steunzolen zijn de basis van elke verdere behandeling. Ze geven een betere ondersteuning van de voet, voorkomen overdreven pronatie en hebben een verzachting aan de hiel om overbelasting te reduceren.
2. Nachtspalk
Een nachtspalk of ‘Strassburg sok’ wordt gedragen om de kuitspieren en fascia plantaris op te rekken. Slapen kan hierdoor wel lastiger worden.
3. Kinesitherapie
Een kinesist kan je helpen met het aanleren van stretchoefeningen en zorgen dat die correct worden uitgevoerd. Vaak werken kinesisten manueel of gebruiken ze een van de vele beschikbare apparaten om de spanning en ontsteking weg te werken. Vraag je kinesist altijd om een overzicht van de verschillende opties.
4. Shockwavetherapie
Schokgolven versnellen het natuurlijke genezingsproces en verbeteren de bloedcirculatie. De behandeling kan pijnlijk zijn, maar geeft vaak na enkele beurten al minder klachten.
5. Injectie
Een inspuiting met cortisone, een sterke ontstekingsremmende stof, kan worden toegediend aan de binnenzijde van de hiel. Let op: dit geeft soms enkele dagen irritatie voordat de pijn afneemt.
6. PRP
Bij PRP (‘PlaatjesRijk Plasma’) wordt je eigen bloed getrokken en na bewerking ingespoten in de pees. Daardoor komen er cellen met genezingspotentieel rond de fascia plantaris. Deze therapie is wel aan de dure kant.
7. Operatief
Als alle maatregelen falen en je langer dan een jaar last ondervindt, kan je een operatie overwegen. Voordat je tot een chirurgische ingreep overgaat, moet er altijd eerst gekeken worden naar een mogelijk andere oorzaak van de klachten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een stressfractuur van het hielbot of een geknelde zenuw. Wanneer een operatie de enige oplossing is, zijn er twee manieren om fasciitis plantaris te opereren:
- ‘Release’ van het peesblad: de spanning van de fascia weghalen door 2/3de van de aanhechting los te maken.
- Verlenging van de kuitspier: in de kniekuil de aanhechting van de gastrocnemius (een deel van de kuitspier) losmaken om de spanning te verkleinen.
Houd er rekening mee dat aan operaties altijd bepaalde risico’s en mogelijke complicaties verbonden zijn en dat niet alle patiënten na de chirurgische ingreep volledig pijnvrij zijn.
Hoe voorkom je fasciitis plantaris?
Uiteraard is voorkomen altijd beter dan genezen. Besteed daarom extra aandacht aan goede loopschoenen (ga langs bij een loopspeciaalzaak) en vervang je schoenen tijdig. Een voetanalyse kan helpen om na te gaan of je zooltjes nodig hebt. Wissel daarnaast ook af van ondergrond: loop niet altijd op asfalt en kies ook eens voor het bos. Een laatste tip is om geregeld je kuitspieren te stretchen; doe dat enkel wanneer je spieren voldoende zijn opgewarmd!
