De ‘vorm van de dag’ heeft bepaald dat Spanje in 2010 de finale van de WK won van Nederland en dat Ranomi Kromowidjojo de 100 meter vrije slag wist te winnen bij de Olympische Spelen in London. Een extremer en achteraf verklaarbaar voorbeeld (doping!) was de plotselinge wederopstanding van Floyd Landis in de Tour de France van 2006. Wat houdt die mysterieuze ‘vorm van de dag’ nu precies in?
Wij willen hier de stelling verkondigen dat de ‘vorm van de dag’ bij lopen meestal goed voorspelbaar is. We beperken onze stelling tot lopen omdat een sport als voetbal veel minder goed voorspelbaar is. Het resultaat is daarbij sterk afhankelijk van de wisselwerking tussen 2 x 11 spelers, het publiek en met name de scheidsrechter. Dit leidt er toe dat degene die de voetbaltoto goed kan voorspellen daar rijk mee kan worden!
Lopen is echter wel een goed voorspelbare sport. Lopers weten uit praktijkervaring dat dezelfde lopers altijd voorop lopen en dat de rangorde van lopers eigenlijk altijd min of meer hetzelfde is. Ook het verloop van de wedstrijd zelf is voorspelbaar. De beste lopers nemen afstand van de minderen en dat verschil neemt gedurende de wedstrijd voortdurend toe. Het komt zelden voor dat een loper een demarrage plaatst en later weer ingehaald wordt.
Invloed van weer en parcours
Natuurlijk presteren ook lopers de ene keer wel beter dan de andere keer. Gelukkig maar, anders hadden we geen doelen om naar te streven! Wij stellen echter dat dit voor een groot deel verklaard kan worden met de invloedsfactoren die we in Het Geheim van Hardlopen geanalyseerd hebben. Dit geldt zeker voor de ‘externe factoren’, met name het weer en het parcours, waaronder:
1. De temperatuur en de luchtvochtigheid
2. De windweerstand, inclusief het effect van hazen en het lopen in een groepje
3. De aanwezigheid van heuvels in het parcours
4. Het parcours, met name de wegweerstand en het aantal bochten
5. De afstand
6. De hoogte van het parcours
Wij vinden het dan ook zinvol om te corrigeren voor deze externe factoren. Daarvoor hebben we de calculators ontwikkeld van www.hetgeheimvanhardlopen.be, zodat iedereen zijn ‘schone tijd’ kan bereken. Deze schone tijd geeft een meer reëel en vergelijkbaar beeld. Een belangrijk deel van de ‘vorm van de dag’ is hiermee verklaard.
Invloed van de conditie
Een ander deel van de ‘vorm van de dag’ bestaat uit de lichamelijke en geestelijke conditie van de loper zelf. Bij deze ‘interne factoren’ gaat het om:
1. De leeftijd en het geslacht van de loper
2. De VO2 max
3. Het gewicht
4. Het trainingseffect
5. De specifieke wedstrijdvoorbereiding (incl. marathondieet, cafeïne en taperen)
6. De loopefficiency (waaronder pasfrequentie en paslengte)
7. Het uithoudingsvermogen
8. De race-strategie
9. Het eventuele effect van een hoogtestage
10. De wedstrijdmentaliteit
11. De wedstrijdschoenen en kleding
Wij vinden het dan ook zinvol om deze factoren te optimaliseren. Op deze manier kan iedereen zijn prestaties geleidelijk en consistent verbeteren, net als wij dat gedaan hebben in de afgelopen jaren. De meeste gegevens zijn ook kwantificeerbaar, zodat we ook daarvoor calculators ontwikkeld hebben op www.hetgeheimvanhardlopen.be.
Op basis van deze gegevens kun je heel goed voorspellen welke tijd bij je huidige conditie haalbaar is. Hans en Ron doen dat bij al hun wedstrijden en hebben op basis daarvan geconcludeerd dat ze hun tijd bij de afstanden van 10 tot 21,1 km meestal binnen 1 minuut nauwkeurig kunnen voorspellen. Op de 3 en 5 km is de marge zelfs minder dan 30 seconden. Alleen de marathon blijft relatief onvoorspelbaar. Daar kan de marge wel oplopen tot 10 minuten of meer, afhankelijk of je af of niet er doorheen komt te zitten. Dat maakt de marathon natuurlijk ook zo uniek en uitdagend!
Welke zaken blijven moeilijk voorspelbaar?
Er blijven toch nog wel wat zaken over die we niet in de hand hebben. Denk aan ziekte, blessures, een tekort aan vitamines en drukte op het werk, geestelijke problemen of slecht slapen. Deze factoren zijn helaas moeilijk te kwantificeren en kunnen roet in het eten gooien. Ook zijn er biologische ritmes, zo is Hans een ochtendmens en Ron meer een avondmens. Sommigen lopen beter in de zomer, terwijl anderen weer beter lopen in andere jaargetijden. Vrouwen kennen natuurlijk de menstruatiecyclus. Als het goed is ken je deze ritmes wel van je zelf en zie je de effecten ook vanzelf terug in je trainingsresultaten. Deze ritmes zijn dus niet echt onvoorspelbaar.
Een laatste aspect van de ‘vorm van de dag’ is dan nog de interactie met de mede-atleten. Dit kan heel positief uitpakken, met een goed groepje profiteer je niet alleen van het windvoordeel, maar kun je elkaar ook door moeilijke momenten heen slepen. De concurrentie met anderen kan echter ook negatieve gevolgen hebben, vooral wanneer je een mentale tik krijgt doordat je de anderen niet bij kunt houden.
De vorm van de dag
Samenvattend concluderen wij dat het begrip ‘vorm van de dag’ veel als drogreden wordt gebruikt om succes of mislukking af te doen. In werkelijkheid is lopen een goed voorspelbare sport en kun je je prestatie bij een wedstrijd meestal binnen een nauwe marge voorspellen door rekening te houden met de invloedsfactoren, zoals beschreven in Het Geheim van Hardlopen. Toch blijven er nog wel wat zaken over die we niet zelf in de hand hebben, zoals ziekte, blessures, slecht slapen en het effect van stress. Je kent dus pas echt je ‘vorm van de dag’ als de wedstrijd erop zit…
Je kunt het effect van alle factoren op je eigen tijden berekenen met onze calculator op de website www.hetGeheimvanHardlopen.be. Het boek is nu ook verkrijgbaar als e-book.
Dit artikel werd mogelijk gemaakt door Hans van Dijk en Ron van Megen.
