Doctoraatsstudent Carel-Peter van Erpecum van de Rijksuniversiteit Groningen ging aan de slag met gegevens van Lifelines, een grote databank waarin 167.000 Nederlanders sinds 2006 vrijwillig allerhande gezondheidsdata delen.
Ruim driekwart van de Lifelines-deelnemers woont binnen een straal van 1 km van minstens één fastfoodrestaurant. Bij mensen die meerdere fastfoodrestaurants nabij hun woning hebben, deed van Erpecum een opvallende vaststelling: zij bleken een hoger BMI te hebben en bovendien nam hun BMI in de loop van de tijd meer toe.
En nog opvallend: een toename van de blootstelling aan fastfoodrestaurants, bijvoorbeeld als gevolg van verhuizing naar een gebied met meer fastfoodrestaurants, bleek verband te houden met grotere BMI-stijgingen. Vooral jongvolwassenen met een verhoogd genetisch risico op een verhoogd BMI waren gevoelig voor ongezonde fastfoodomgevingen. De aanwezigheid van gezonde voedingswinkels in de buurt zorgde daarentegen niet voor een daling van het BMI.
De resultaten van het proefschrift van van Erpecum tonen aan dat blootstelling aan fastfoodrestaurants een deel van de verklaring kan zijn waarom overgewicht onder de bevolking is toegenomen, maar verder onderzoek is nodig.
EU steunt onderzoek naar ‘obesogene buurten’
Eén van de onderzoekers die daar werk van wil maken is Jeroen Lakerveld van Amsterdam UMC. Hij mag met 10,5 miljoen euro van de Europese Unie aan de slag om de verschillende oorzaken van obesitas beter in kaart te brengen en om passende maatregelen mogelijk te maken, want ernstig overgewicht is een belangrijke risicofactor voor allerlei (chronische) ziekten.
“De verschillende oorzaken van overgewicht maken dit probleem enorm complex en dus heel moeilijk op te lossen”, zegt Lakerveld op de website van Amsterdam UMC. “Sociale en culturele factoren spelen een rol, maar ook onze genen en de omgeving waarin we wonen en werken. De ene buurt is ‘obesogener’ dan de andere; maar dat is nog nooit goed in kaart gebracht, terwijl we er misschien de gezondheid van miljoenen mensen mee kunnen verbeteren.”
Obesitas wordt veroorzaakt door een complex samenspel van genetische, biologische, sociaal-culturele en omgevingsfactoren: waar je woont, of je arm of rijk bent, … Deze factoren zijn vaak met elkaar verbonden en leiden samen tot een ongezonde leefstijl. Lakerveld: “Je moet dus aan verschillende knoppen kunnen draaien om te zorgen voor gezondere omstandigheden en minder obesitas. Het vraagt om een holistische aanpak.”
