Koudwaterzwemmen is een algemene term die zwemmen in onverwarmd water en meestal in open lucht (meer, vijver, zee) omvat. Winterzwemmen is erg populair in scandinavische landen, maar bij ons is vooral de traditionele nieuwjaarsduik de populairste vorm van winterzwemmen. “Winterzwemmen kan positieve effecten hebben op je immuunsysteem, alsook op cardiovasculair, hormonaal en psychisch vlak”, aldus cardioloog Yves Van Belle. “Zwemmen in ijswater hoeft ook niet heel lang te duren om een effect te zien, een paar minuten zou volstaan. Zeer lange episodes van onderkoeling door zwemmen zouden dan weer een negatief effect kunnen hebben.” Hieronder licht de cardioloog de voordelen en risico’s van winterzwemmen toe.
VOORDELEN VAN WINTERZWEMMEN
* Cardiovasculair: risicofactoren voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten worden gunstig beïnvloed door winterzwemmen. Zo zou het je bloeddruk verlagen en cholesterolwaarden verbeteren. Er is sprake van een dubbel effect, waarbij een deel van de veranderingen te danken is aan het regelmatig uitvoeren van een sportactiviteit (zwemmers zijn doorgaans geen sedentaire mensen), en een deel verklaard kan worden d.m.v. de koude-adaptatie van het lichaam.
* Hormonaal: regelmatig winterzwemmen doet de hormonen ACTH en cortisol in het bloed stijgen. Cortisol staat bekend als het stresshormoon en bereidt het lichaam voor op fysische en psychische stress. Ook noradrenaline stijgt bij regelmatig winterzwemmen, wat zelfs pijnstillende effecten kan hebben.
* Psychisch: ook is winterzwemmen goed voor je mentale welzijn. Zo zijn er personen die na een jarenlang gevecht tegen depressie hun medicatie om hun mentaal welzijn te verbeteren hebben kunnen stopzetten door regelmatig te gaan winterzwemmen. Vermoedelijk is de oorzaak een combinatie van stijging van Noradrenaline en endorfines in het bloed.
* Immuunsysteem: winterzwemmers zouden minder last hebben van bovenste luchtweginfecties (verkoudheden, bronchitis, sinusitis), vermoedelijk door een verbetering in hun immuunrespons.
RISICO’S VAN WINTERZWEMMEN
Er zijn echter wel een aantal risico’s verbonden aan koudwaterzwemmen, waarbij onderkoeling het grootste gevaar is. De onderkoeling gebeurt in een drietal fases.
* Hyperventilatie: het plotse contact met het koude water geeft een reflex waarbij de persoon oncontroleerbaar begint te hyperventileren. Bij optreden van deze reflex onder water, adem je water in en dit kan snelle verdrinking teweeg brengen.
* Ritmestoornissen: de onderdompeling in koud water geeft door contact met de huid een stevige stijging van adrenaline en noradrenaline, die de bloeddruk en hartfrequentie doen stijgen. Bij mensen met onderliggende hartaandoeningen kan dit plotse fatale ritmestoornissen teweegbrengen. Bij jonge mensen zijn het vaak aangeboren afwijkingen van de electrische geleiding in het hart, bij oudere mensen kunnen vernauwingen van de kransslagaders een belangrijke rol spelen.
* Onderkoeling: bij lange onderkoeling treden er spierkrampen en coördinatieproblemen op. Je krijgt moeite om na te denken en het koude water kan op dat moment zelf warm gaan aanvoelen. Verdere onderkoeling kan tot coma en hartstilstand leiden.
AANBEVELINGEN
* Als je overweegt om aan winterzwemmen te doen, probeer eerst iemand te vinden die met je mee doet en/of doe het ergens in een bewaakte omgeving. Als je onwel zou worden, is er altijd iemand die je kan helpen.
* Doe het rustig en en neem je tijd om het water in te gaan. Als je meteen in het water springt, kan de plotse koudeschok tot verdrinking leiden.
* Blijf niet te lang in het water. Al na een paar minuten in koud water heb je reeds de gunstige effecten. Blijf je er te lang ink dan loop je risico’s van onderkoeling.
* Vermijd snelle opwarming na het zwemmen met een hete douche. Door de koude zijn de bloedvaten naar de huid van de ledematen dichtgeknepen en als deze door plotse warmte weer openen, terwijl de diepere weefsels van de ledematen nog onderkoeld zijn, kan het bloed verder afkoelen – ondanks dat je onder de warme douche staat. Doe beter eerst warme kleren aan en nuttig een warme drank. Dat zal voor een aangename en veilige terugkeer naar de normale lichaamstemperatuur zorgen.
* Laat je vooraf eerst medisch nakijken, zeker als je in de familie personen hebt die plots overleden zijn of als je al wat jaren op de teller hebt.
