Wat kunnen we doen om de veroudering van onze hersenen te beperken? Onze hersenen zijn net als onze spieren trainbaar, dus kunnen we de vraag stellen wat voor trainingsprogramma voor onze hersenen ideaal zou zijn?
Eerder behandelden we de inspirerende voorbeelden van Olga Kotelko en Ugo Sansonetti.
De 6 geheimen van de eeuwige jeugd van Olga Kotelko
In de eerdere column over Olga Kotelko zagen we dat haar 6 geheimen voor de eeuwige jeugd in feite een combinatie waren van training van lichaam en geest.
Het voorbeeld van Olga toont dat we naast ons lichaam ook onze geest moeten trainen, als we gezond en fit oud willen worden. Olga had een positief karakter en was vrolijk. Ze had pas op haar 77ste haar passie gevonden in de atletiek en beleefde daar enorm veel plezier aan. Ze zocht en vond voortdurend nieuwe uitdagingen, zowel bij wedstrijden en in nieuwe leeftijdsklassen als ook op andere gebieden (puzzelen en piano spelen). Het resultaat was dat Olga op haar 95ste zowel lichamelijk als geestelijk minstens 30 jaar jonger was dan haar leeftijd!
De 10 geboden voor het brein van Prof. dr. René Kahn
Wie schetst onze verbazing toen we onlangs een boekje1 onder ogen kregen over de 10 geheimen voor het brein? Deze 10 geboden bleken namelijk vrijwel volledig overeen te komen met de 6 geheimen van Olga, zie de tabel.
Het boekje is geschreven door prof. dr. René Kahn, hoogleraar klinische en biologische psychiatrie aan de Universiteit Utrecht. Het is een populairwetenschappelijk werk met leuke en interessante voorbeelden. In dit stukje geven we een samenvatting van enkele frappante zaken uit het boek.
Zweet!
Ook prof. Kahn wijst erop dat de oude Romeinen al wisten dat een gezonde geest alleen mogelijk is in een gezond lichaam (Mens Sana in Corpore Sano). Hij geeft een groot aantal voorbeelden van studies waarin bewezen is dat lichamelijke fitheid de cognitieve prestaties verbetert. Bij onderzoek aan ratten werd aangetoond dat er 200% meer nieuwe cellen in de hersenen werden gevormd als ze in een tredmolen mochten rennen. Bij mensen is bekend dat het volume van je hersenen vanaf je 45ste gemiddeld met 2% per jaar af neemt. Een studie in de VS toonde aan dat een beperkt fitnessprogramma (3 keer in de week 40 minuten stevig wandelen) bij een groep 65-plussers al tot gevolg had dat het volume na 1 jaar zelfs met 1% was gestegen! De proefpersonen bleken ook evenredig beter te presteren op geheugentests. Kortom, sport kan de effecten van veroudering van het brein ten dele tenietdoen of in elk geval vertragen of uitstellen.
Drink geen alcohol!
Dat alcohol niet gezond is, wisten we wel. Maar de voorbeelden die prof. Kahn geeft, hebben ons toch nog wel even aan het denken gezegd. Hij haalt een onderzoek aan waarbij kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap regelmatig meer dan 2 of 3 alcoholconsumpties per dag gebruikten slechts een gemiddelde IQ van 65 bleken te hebben! Uit onderzoek aan apen en ratten bleek ook dat eenmalig gebruik van een grote hoeveelheid alcohol (meer dan 5 glazen) al resulteerde in een reductie van 99% van de vorming van nieuwe hersencellen.
Maak vrienden en geniet aanzien
Deze sociale aspecten blijken met name te leiden tot de vorming van dopamine, een stof die betrokken is bij hersenfuncties als motivatie, trouw en macht. De vorming van dopamine geeft ons ook vertrouwen, waardoor we beter gaan presteren. Succes in de wedstrijden heeft dit effect ook.
Stress niet en slaap
Continue stress en slaaptekort leiden tot de vorming van cortisol, een stof die een negatief effect op het beloningssysteem in onze hersenen heeft. Hierdoor nemen onze motivatie en ons doorzettingsvermogen af. Slaap is ook essentieel voor de groei en het herstel van onze hersenen.
Studeer en maak muziek
Net als onze spieren kunnen we onze hersenen trainen door ze intensief te belasten. Prof. Kahn beschrijft interessante onderzoeken waarbij de hippocampus (het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het geheugen) groeide tijdens het blokken voor tentamens. Ook geeft hij aan dat het actief beoefenen van muziek leidt tot verhoging van de IQ en EQ.
Kies uw ouders met zorg
De invloed van onze ouders op de ontwikkeling van ons brein is groot (50-90%), zowel direct via het DNA als indirect via de opvoeding. Toch zijn onze hersen een flexibel orgaan en kunnen we zelf onze mogelijkheden optimaliseren.
De eindconclusie van prof. Kahn is dat we ons brein moeten stimuleren door te studeren, muziek te maken, sociale contacten te onderhouden, spelletjes te doen en ons fysiek in te spannen. Even belangrijk is het om ons brein rust te gunnen door goed te slapen en langdurige stress te voorkomen. Tenslotte dienen we ons brein niet te beschadigen door overmatig alcoholgebruik.
Je kunt het effect van alle invloedsfactoren op je eigen tijden met de calculator van www.hetGeheimvanHardlopen.be. Het boek is nu ook verkrijgbaar als e-book.
Dit artikel werd mogelijk gemaakt door Hans van Dijk en Ron van Megen.
