Kotelko won maar liefst 10 gouden medailles in haar klasse (W95) en verbeterde daarbij 9 wereldrecords! Afgelopen jaar ontvingen we helaas het bericht dat ze in haar slaap is overleden. Hoe is het mogelijk dat zij zo lang zo actief en fit gebleven is? Kunnen we van haar voorbeeld leren hoe we gezond en gelukkig oud kunnen worden?
What makes Olga run?
Dit is de titel van het boek dat Bruce Grierson over Olga schreef (1). Bruce trok 4 jaar op met Olga en liet haar uitgebreid wetenschappelijk onderzoeken. Haar DNA werd getest, haar spieren, haar hersenen, ze deed een loopbandtest en diverse andere testen over haar intelligentie, geheugen en coordinatievermogen. Het resultaat is een fascinerend boek over een zoektocht naar verklaringen voor haar unieke prestaties en haar levensverhaal.
Wie is Olga Kotelko (2)?
Olga werd geboren op 2 maart 1919 in Vonda, een plaatsje op de prairie van Saskatchewan in Canada. Ze was de 7de van 11 kinderen van immigranten uit de Oekraine. Op de boerderij van haar ouders groeide ze op tijdens de depressie en leerde ze al vroeg om aan te pakken. In 1941 werd ze lerares en trouwde ze met John Kotelko. Het was een slecht huwelijk en in 1953 vluchtte Olga met haar dochtertje naar haar zuster in Vancouver. Ze volgde daar een avondstudie aan de universiteit en gaf les tot haar pensionering in 1984. Daarna begon ze pas met haar sportcarriere: in eerste instantie als lid van een softbalteam en op haar 77ste ontdekte ze de atletiek! Ze leende een boek over atletiek uit de bibliotheek en begon te trainen. Al snel bleek haar enorme talent voor zowel de werpnummers (speerwerpen, kogelstoten, discuswerpen, kogelslingeren, gewichtswerpen), de springnummers (verspringen, hoogspringen en hinkstapspringen) en de sprintnummers (60 m, 100 m, 200 m).
Figuur 1 Olga Kotelko in Budapest
De unieke prestaties van Olga3,4
Op haar 80ste veroverde ze 6 gouden medailles en verbeterde ze 2 wereldrecords bij de World Masters Athletics (WMA) World Championships in Gateshead, Engeland. Sinds die tijd grossiert ze in wereldrecords en wereldkampioenschappen bij alle WK?s en in de opeenvolgende leeftijdsklassen (W80, W85, W90, W95). In totaal heeft ze het ongelooflijke aantal van meer dan 750 gouden medailles verzameld en heeft ze 35 wereldrecords verbeterd!
Hoe is dat mogelijk?
Is Olga een speling der natuur en heeft ze uitzonderlijke aangeboren eigenschappen? Het DNA-onderzoek gaf in ieder geval geen sluitende verklaring. Ze heeft wel goed, maar geen uitzonderlijk DNA. Zo heeft ze – net als vrijwel alle Olympische sprinters – wel het ACTN3-gen, dat gerelateerd is aan explosieve snelheid en kracht. Maar merkwaardigerwijs ontbreken bij haar de genen die gerelateerd worden aan een lange levensduur en bescherming tegen Alzheimer. Volgens deskundigen wordt onze levensduur ook maar voor 30% bepaald door ons DNA, de overige 70% wordt beïnvloed door zaken als opvoeding, levensstijl en wat we in het leven allemaal meemaken.
Waarom kon Olga zo goed springen, werpen en rennen?
Uit spier biopsieën bleek dat haar spierweefsel nog uitzonderlijk jong was. De normale verouderingsverschijnselen van vervetting en afname van het aantal mitochondriën en spiervezels ontbreken bij haar. Uit hersenscans bleek dat ook haar hersenen uitzonderlijk jong gebleven zijn en dat de normale verouderingsverschijnselen (afname grijze massa, afname aantal neuronen, ontstaan atrofie) bij haar nauwelijks voorkomen. Haar coördinatievermogen bleek ook uitzonderlijk goed: een verklaring voor haar prestaties bij softbal en het werpen en springen. De conclusie was dat Olga zowel lichamelijk als geestelijk minstens 30 jaar jonger was dan haar leeftijd.
Maar wat is nu het geheim van Olga en de eeuwige jeugd?
Helaas bestaat hét geheim van de eeuwige jeugd niet. Onze levensduur en onze fitheid worden bepaald door een complex samenspel van vele factoren. Toch zijn er uit wetenschappelijk onderzoek en de ervaringen van Olga wel conclusies te trekken over wat we zelf kunnen doen om de kans om gezond en fit oud te worden zo groot mogelijk te maken. We hebben ze samengevat in de onderstaande 6 geheimen van de eeuwige jeugd.
1. De allerbelangrijkste factor is zonder meer om voldoende te bewegen en te sporten; of zoals Olga het zegt ?break a sweat each day?. Dagelijks minimaal 32 keer opstaan helpt al (kleed je niet zittend, maar staand aan!), veel wandelen is prima, maar het meeste effect bereik je met een hoge intensiteit (meer dan 80% van je maximum, vandaar het zweten). Sporten heeft een enorm positief effect, ook op de hersenen. Bij een onderzoek bleek dat de hersenen van ?couch potatoes? aanzienlijk groeiden na 6 maanden dagelijks wandelen. Ieder uur sporten verlengt de levensduur statistisch met 2 uur.
2. Een gezonde levensstijl omvat enerzijds gezond, gevarieerd en niet te veel eten, maar ook een stabiel dagritme met voldoende slaap en het vermijden van zaken als roken en uitspattingen. Olga heeft haar hele leven lang getuinierd en ze eet verse groeten en fruit uit haar eigen tuin. Bij een studie bleek dat slaaptekort leidde tot mindere productie van het hormoon melatonine en een kortere levensduur (2 jaar). Hierbij helpt sport ook weer, want je slaapt er beter door.
3. Olga heeft een positief karakter en is vrolijk. ?Be optimistic en meet every day with a smile?, zegt ze. Negatieve gedachten leiden tot stress en de vorming van hormonen als cortisol die negatieve effecten hebben op zowel lichaam als geest. Positieve mensen leven langer. Ze had veel vrienden onder de masteratleten en genoot van het doen waar ze goed in was.
4. Continue stress, ten gevolge van problemen op werk of privé, is gerelateerd aan een kortere levensduur en zaken als hart- en vaatziekten en Alzheimer. Een Engels onderzoek toonde aan dat managers minder stress hadden en langer leefden dan hun ondergeschikten. ?It is better to boss, than to be bossed?. Olga heeft deze problemen alleen gehad tijdens haar huwelijk, daarna heeft ze veel voldoening beleefd aan haar werk, haar kinderen en haar sport.
5. Olga heeft op haar 77ste haar passie gevonden in de atletiek en beleeft daar enorm veel plezier aan, net als vele andere masteratleten. Ze vertelt ?I chose to be a young-at-heart athlete rather than an old woman?.
6. Olga is competitief ingesteld en hield vanaf haar 77ste een logboek bij met al haar trainingen en prestaties. Uiteraard werden ook haar prestaties langzamerhand minder, maar dat is een ?fact of life? volgens Olga. Volgens Tim Noakes bepaalt onze geest uiteindelijk onze prestaties. Winnen geeft ons ook vertrouwen en produceert hormonen (dopamine) waardoor we nog beter gaan presteren.
Kunnen wij zo oud en zo goed worden als Olga? Waarschijnlijk niet, zeker als we geen vrouw zijn (90% van de 100-jarigen zijn vrouwen). Maar kunnen we van Olga leren en meer als haar worden? Vast wel, als we haar voorbeeld volgen!
Literatuur:
(1) Bruce, Grierson, What makes Olga run?, ISBN 978-0-8050-0720-7, Henry Holt and Company, New York, 2014.
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/Olga_Kotelko
(3) http://www.world-masters-athletics.org/records/indoor-women
(4) http://www.world-masters-athletics.org/records/outdoor-women
(5) http://whatmakesolgarun.com/
Je kunt het effect van de leeftijd op je eigen tijden berekenen met onze calculator op de website www.hetGeheimvanHardlopen.be. Het boek is nu ook verkrijgbaar als e-book.
Dit artikel werd mogelijk gemaakt door Hans van Dijk en Ron van Megen.
